در سوله سازی از چه نوع ورق های فولادی استفاده می شود و ویژگی های آنها چیست؟

همان گونه که می دانیم ورق های فولادی در صنایع مختلف کاربرد دارند. این ورق های فولادی معمولا طی فرآیندی به نام نورد که یکی از اساسی ترین روش های شکل دادن به فلزات است، تولید می شوند. به بیان ساده فرآیند نورد فولاد بدین صورت است که شمش فولاد از بین غلطک هایی عبور داده می شود و به مرور فاصله بین این غلطک ها کمتر شده تا ضخامت مورد نیاز و استاندارد ورق مذکور به دست آید. در فرآیند نورد می توان قطعات فلزی متفاوت را تولید نمود (ورق های فولادی سوله).

◊ ورق هایی که در ساخت سوله بیشترین کاربرد را دارند، کدامند؟

• الف- ورق سیاه 
• ب- ورق گالوانیزه 
• ج- ورق رنگی 
• د- ورق روغنی

در ادامه ورق های فولادی فوق را که در ساخت سوله کاربرد دارند به طور اجمالی بررسی می کنیم. بدیهی است انواع ورق های فولادی تهیه شده در کارخانه های نورد فولاد به این تعداد محدود نمی شوند.

◊ ورق سیاه چیست و پرکاربردترین آنها در صنعت سوله سازی چه استانداردهایی دارد؟

ورق سیاه در ساخت سوله بسیار کاربرد دارد و به صورت رول و یا شیت و در ابعاد مختلفی در بازار موجود است. البته چنانچه ضخامت ورق از 15 میلیمتر بیشتر باشد فقط به صورت شیت عرضه می شود؛ در حالی که ضخامت کمتر از 15 میلیمتر را می توان هم به صورت شیت و هم به صورت رول عرضه نمود. ضخامت ورق سیاه تهیه شده در کارخانه های نورد گرم از 1.5 میلیمتر تا 100 میلیمتر متغیر است. در صنعت به این رول های ورق سیاه، کلاف گرم هم می گویند. علت نام گذاری این نوع از ورق ها به نام ورق سیاه صرفا به دلیل براق و صیقلی نبودن این نمونه از ورق ها است و رنگ آن به هیچ وجه سیاه نیست. ورق های سیاه با فرآیند نورد گرم تولید می شوند؛ به این شکل که شمش های فولاد تا دمای نزدیک به ذوب گرم شده و از بین غلطک هایی عبور داده می شوند. سپس صفحات فولادی تولید شده را با آب خنک می کنند و مجددا وارد کوره کرده و گرم می کنند و فرآیند دوباره و دوباره تکرار می شود؛ اما بعد از هر مرتبه فاصله بین غلطک ها کمتر شده تا اینکه نهایتا صفحات فولادی با ضخامت لازم تهیه شوند.این ورق ها کاربردهای بسیار زیادی دارند که علاوه بر ساخت سوله، در بدنه خودروها، لوله های درز دار، انواع پروفیل، تانکرسازی و کشتی سازی نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

اصلی ترین عامل موثر در هزینه ساخت سوله که 60الی75 درصد قیمت یک سوله است وزن فولاد سازه سوله است که عبارت است از وزن ورق سیاه، پرلین ها، مهاربندها و استرات ها که برای محاسبه مقدار این فولاد در سوله میتوانید این مقاله را مطالعه کنید.

 

ورق های سیاه در دو نوع ورق های صنعتی و ورق های معمولی و با استانداردهای متفاوتی تولید می شوند. شاخص استاندارد در این ورق ها به نام ST معروف است که بین ST33 تا ST52 متغیر می باشد که نشان دهنده مقدار کربن موجود در ورق است. هر اندازه که میزان ST کمتر باشد نشان دهنده میزان کمتر کربن و در نتیجه انعطاف بیشتر ورق است. از همین روی برای مصارف گوناگون از انواع مختلف ورق استفاده می شود. پرکاربرد ترین ورق سیاه در صنعت سوله سازی، ورق های ST37 می باشند که به نوعی یک ورق حد متوسط به حساب می آیند.

◊ ورق گالوانیزه چیست و کیفیت آن به چه چیزی بستگی دارد؟

ورق های گالوانیزه نیز در ساخت سوله و صنایع مختلف کاربرد فراوانی دارند. این ورق ها همانند ورق های سیاه در فرم های رولی و شیت های برش خورده عرضه می شوند. یکی از مهم ترین مزیت های این ورق ها ضد زنگ بودن آن ها است که باعث شده کاربرد آن ها را در صنایع به شکل گسترده ای افزایش دهد. برای تولید ورق های گالوانیزه عموما از ورق های روغنی استفاده می شود به گونه ای که ورق های روغنی را در تشت های مذاب روی غوطه ور کرده و فلز روی با ضخامت مورد نظر بر روی سطح ورق روغنی نشست می کند و تولید ورق گالوانیزه را می دهد. ورق گالوانیزه در برابر خوردگی در محیط های اسیدی و مرطوب و زنگ زدگی مقاوم بوده و در صورت خراشیدگی به علت اینکه بین فلز آهن و روی یک رابطه الکتروشیمیایی برقرار می شود و حکم کاتد و آند را دارند و فلز روی از نظر شیمیایی از آهن فعال تر است؛ لذا آسیبی به ورق نخواهد زد. از ورق های گالوانیزه علاوه بر صنایع مختلف و سوله سازی در تولید لوله های انتقال و مخازن آب، کابینت و تجهیزات آشپزخانه استفاده می شود. همچنین با فرم دادن به ورق گالوانیزه می توان از آن به عنوان ورق های کرکره ای برای پوشش سقف شیروانی نیز استفاده کرد. میزان ضخامت پوشش روی بر روی ورق روغنی با میکرون اندازه گیری می شود و انواع مختلفی دارد. ضخامت لایه روی از 0.18 میکرون تا 6 میکرون متفاوت بوده که هرچه ضخامت این لایه بیشتر باشد، کیفیت ورق گالوانیزه نیز بیشتر خواهد بود. ضمنا ضخامت کلی ورق گالوانیزه در بازار بین 0.18 میلیمتر تا 6 میلیمتر متفاوت است. 

◊ ورق های رنگی به چه روشی تهیه می شوند و کاربرد آنها در سوله سازی چیست؟

ورق های رنگی نیز در صنایع مختلف و سوله سازی از کاربرد بالایی برخوردار هستند. این ورق ها در واقع همان ورق های گالوانیزه هستند که با تکنیک های خاصی رنگ آمیزی شده اند. کاربرد این ورق ها بیشتر در ساخت سقف سوله و شیروانی و انواع مختلف سقف ها بوده و همچنین در تهیه لوازم خانگی نیز قابلیت استفاده دارند. روش تهیه این گونه ورق ها به صورتی است که کلاف ورق گالوانیزه پس از تمیز شدن از هرگونه آلودگی در بین غلطک های برس دار عبور داده شده تا کاملا آماده رنگ آمیزی شوند. در این مرحله رنگ پایه پلیمری به صورت پودر بر روی سطح ورق گالوانیزه پاشیده شده و درون کوره پخت فرستاده می شود و سپس سرد می گردد. در نهایت رنگ اصلی به وسیله غلطک هایی بر روی شیت فلز قرار داده می شود و مجددا وارد کوره پخت می گردد. پس از سرد شدن ورق گالوانیزه به ورق رنگی تبدیل می شود. در این فرآیند معمولا از رنگ های پلی استر، پلی یورتان، اپوکسی و دیگر رنگ های موجود استفاده می شود. این رنگ آمیزی باعث می شود ورق در برابر خوردگی در محیط های اسیدی و قلیایی قوی از مقاومت بالاتری برخوردار باشد. ضخامت رنگ بر روی سطح بالایی ورق بین 20 تا 25 میکرون و در سطح زیرین ورق بین 7 الی 15 میکرون است. تنوع رنگ در این ورق در 16 رنگ خلاصه می شود.

◊ ورق های روغنی چگونه تهیه می شوند و استاندارد ضخامت آنها چقدر است؟

ورق های روغنی معمولا در فرآیند نورد سرد تهیه می شوند. نام این نوع ورق ها نیز همانند ورق سیاه ربطی به ماهیت ورق نداشته و فقط به دلیل صیقلی بودن سطح ورق به این نام شناخته می شوند. برای تهیه این نوع ورق، پس از مرحله نورد گرم، کلاف فلز سرد شده و از بین غلطک هایی در دمای محیط عبور داده می شود تا ضخامت ورق به حد مورد نظر برسد. این نوع ورق که پایه تهیه ورق های گالوانیزه است در تولید لوازم خانگی و همچنین تولید برخی از انواع لوله ها کاربرد دارد. استاندارد ضخامت ورق های روغنی بین 0.3 تا 3 میلیمتر است و شاخص معمول ST در ورق های معمولی آنها 12 و در ورق های نیمه کششی 13 و در ورق های فوق کششی 14 می باشد.

ورق هایی که در بالا به آن ها اشاره شد بیشترین کاربرد را در صنعت سوله سازی دارند. اما ورق های دیگری نیز در بازار موجود هستند که بسته به نیاز می توانند در بخشی از ساختار سوله جانمایی گردند. از آنجا که سایر ورق ها کاربرد کمتری در صنعت سوله سازی دارند در زیر تنها به نام آن ها اشاره می کنیم. ورق های اسید شویی، ورق های آج دار، ورق آلیاژی، ورق استیل، ورق استنلس استیل، ورق آلومینیوم، ورق ضد سایش، ورق پانچ، ورق قلع اندود و نمونه های متنوع دیگر.(ورق های فولادی سوله)