سوله های گلخانه ای همان طور که از نامشان هویدا است محیطی برای پرورش گیاهان هستند؛ که هم می توانند جنبه زیبایی داشته باشند مانند پرورش گل و گیاهان زینتی و هم می توانند جنبه غذایی داشته باشند مانند سبزیجات و صیفی جات. در هر دو مورد مقرون به صرفه بودن از اهمیت بالایی برخوردار است. علت استفاده از گلخانه ها برای حصول به نتایج فوق این است که بتوانیم محصولاتی را در خارج از فصل طبیعی خود و به دور از هر گونه آفات و مشکلات محیطی در دسترس داشته باشیم. بدین منظور نیاز است شرایط گلخانه ها چه از نظر دمای مناسب و چه از نظر رطوبت نسبی هوا و خاک تحت کنترل باشد و گیاهان را از شرایط نامساعد بیرونی و آسیب های مختلف حفظ نماییم.
یکی از شرایطی که باید مورد توجه کامل قرار گرفته و کاملا کنترل شده با آن برخورد کرد، کنترل رطوبت درون سوله های گلخانه ای است. یکی از فاکتورهای اصلی در این خصوص شناخت نیاز گیاهی است که درون سوله گلخانه ای مورد پرورش قرار گرفته است. بدیهی است برخی گیاهان نیاز به رطوبت زیاد و برخی دیگر نیاز رطوبتی کمتری دارند. همچنین اگر از گلخانه به عنوان محل پرورش چند نمونه گیاه استفاده می شود، باید در نظر داشت که شرایط ایده آل گیاهان مشابه هم باشد.
◊ آیا سوله های گلخانه ای در نوع مصالح و یا ساخت متفاوت هستند؟
سوله های گلخانه ای با کاربری های متفاوت و در انواع و اشکال مختلفی ساخته می شوند. مصالح مورد استفاده در هر نوع از سوله های گلخانه ای می تواند با دیگری متفاوت باشد. نوع پوشش سقف و نوع زمین مورد استفاده برای انواع مختلف گیاهان متفاوت است؛ مثلا برای تولید قارچ از بسترهای خاصی استفاده می شود که می توانند به صورت طبقه ای بر روی یکدیگر قرار گرفته و بدین ترتیب سطح زیر کشت را به چند برابر افزایش دهند. اما در خصوص محصولاتی مانند خیار و یا گوجه باید از زمین کف به عنوان بستر کشت استفاده نمود؛ البته مشروط به داشتن شرایط و مواد معدنی مورد نیاز گیاه.
◊ آبیاری و تامین رطوبت در سوله های گلخانه ای به چه روش هایی صورت می گیرد؟
تامین رطوبت در سوله های گلخانه ای یکی از موارد بسیار مهم در میزان رشد و نمو گیاه است. این مورد بستگی کامل به نیاز رطوبتی گیاه دارد. در شرایط صنعتی عموما هر سوله مختص پرورش یک نمونه از گیاهان و یا حداکثر چند نمونه کاملا مشابه می باشد.
آبیاری در سوله های گلخانه ای به گونه های مختلفی انجام می شود. به عنوان نمونه:
- ▪ آبیاری ثقلی ( آبیاری سطحی)
- ▪ آبیاری بارانی
- ▪ آبیاری قطره ای
که در ادامه هر یک را به تفضیل بررسی خواهیم کرد.
◊ آبیاری به روش ثقلی در چه مواردی کاربرد دارد و جوانب مثبت و منفی آن چیست؟
آبیاری به روش ثقلی یا آبیاری سطحی در مواردی استفاده می شود که بستر زیر کشت به قطعات نواری شکل و یا قطعات چهار ضلعی به نام کرت تقسیم شده و هر قطعه به وسیله روان نمودن آب در آن قطعه و مسیر آبیاری شود. در این روش آبیاری مشکلاتی به وجود خواهد آمد از آن جمله شسته شدن خاک از املاح مورد نیاز گیاه، افزایش رشد علف های هرز و گیاهان ناخواسته و همچنین افزایش امکان انتقال بیماری های قارچی و انگلی و در برخی موارد پوسیدگی گیاهان و از همه مهم تر هدر رفتن میزان زیاد آب را می توان نام برد. تنها مزیت این روش هزینه اولیه آن است که نسبت به روش های دیگر ارزان تر است.
◊ آبیاری بارانی در کدام دسته از انواع آبیاری های گلخانه ای قرار دارد و روش اجرای آن چگونه است؟
آبیاری بارانی یکی از روش های آبیاری تحت فشار می باشد. در این روش آب به وسیله نیروی اولیه از بالا به صورت پاشش و یا از پایین با فشار به صورت قطره هایی در فضا به حرکت در آمده و بر روی گیاهان می نشیند.
در این روش میزان راندمان آبیاری به حدود 75 درصد می رسد و توزیع یکنواخت آب برای گیاهان از مزایای آن است. بزرگترین مشکل در انتخاب این روش هزینه اولیه بالایی است که جهت تهیه و نصب تجهیزات مورد نیاز باید صرف گردد.
◊ مزایا و معایب آبیاری قطره ای در سوله های گلخانه ای چیست؟
روش آبیاری قطره ای نیز در گروه آبیاری های تحت فشار قرار می گیرد و از راندمان 90 درصدی مصرف آب برخوردار است. در این روش آب مورد نیاز به صورت قطره چکانی در کنار هر گیاه از طریق سوراخ هایی که بر روی لوله های آب قرار می گیرد توزیع می شود. در این روش به دلیل عدم جریان آب در سطح خاک مشکل رشد علف هرز وجود ندارد و یا کمتر است. مزیت اصلی این روش استفاده بهینه از آب است. همچنین امکان تزریق مواد معدنی و کودهای محلول در آب به صورت مستقیم و از طریق سیستم آبیاری برای گیاه امکان پذیر می باشد. مشکل اصلی در این روش نیز همانند آبیاری بارانی، هزینه اولیه بالای آن است که با در نظر گرفتن مزایای آبیاری قطره ای در طولانی مدت مقرون به صرفه خواهد بود.
◊ تنظیم دما در سوله های گلخانه ای چه جایگاهی دارد و چطور می توان آن را کنترل کرد؟
در سوله های با کاربری گلخانه علاوه بر رطوبت که یکی از نیازهای اصلی گیاه است باید به دما نیز در کنار رطوبت توجه کرد. چرا که این دو عامل با یکدیگر رابطه نزدیکی داشته و برای گیاه از ضروریات به حساب می آیند. چنانچه برای ایجاد دمای مناسب در سوله های گلخانه ای نیاز به دستگاه های ایجاد حرارت مانند بویلر و دیگر تجهیزات حرارتی و یا برودتی باشد و با توجه به اینکه برخی از این تجهیزات قابلیت نصب دستگاه های رطوبت ساز و یا رطوبت گیر را دارند، می توان از آن ها به عنوان ابزار کمکی در راستای تامین رطوبت و یا کاستن از میزان رطوبت، بسته به نیاز گیاه استفاده کرد. همچنین می توان از دستگاه های رطوبت سنج قابل نصب در سوله های گلخانه ای برای مواردی که افزایش یا کاهش میزان رطوبت در مورد گیاهان حساس موجب افت کیفیت تولید می شود، استفاده نمود.
◊ زهکشی بستر گلخانه را چگونه می توان انجام داد؟
در نهایت زهگشی بستر گلخانه از عوامل بسیار تاثیر گذار در سلامت گیاه می باشد. در برخی موارد ساختار بستر به نحوی است که خود قابلیت زهکشی را تا حد زیادی داراست. اما مواردی نیز وجود دارد که بافت خاک بستر بسیار سخت بوده و یا لایه زیرین آن نفوذ ناپذیر و یا با نفوذ پذیری بسیار پایین است که موجب می گردد آب حاصل از آبیاری در محل مانده و باعث پوسیدگی ریشه گیاه شود و در نتیجه پروژه را با ضرر روبرو کند. در این گونه موارد بهتر است با قرار دادن لوله های سفالی منفذ دار زیر بستر و یا دست خورده کردن خاک سطحی در طول زمان و یا روش های مختلف دیگر نسبت به افزایش کیفیت زهکشی اقدام نمود.
آخرین دیدگاهها