021-4762 0005 info@soole-saz.com

در سازه های مختلف به منظور جلوگیری از تخریب و آسیب دیدگی سازه در برابر انبساط و انقباض حاصل از تغییرات دما و یا تنش های حاصل از تغییرات میزان رطوبت از درز انبساط استفاده می شود. اینکه درز انبساط چیست، چطور محل قرار گیری آن تعیین می شود و ضوابط اجرایی آن کدام است را در ادامه خواهیم دید.

◊ درز انبساط چیست و تعیین محل آن به چه عواملی بستگی دارد؟

درز انبساط فضایی است میان اجزاء سازه با این هدف که انبساط حاصل از افزایش دما و بزرگ تر شدن اندازه سازه، تنشی را به دیگر قسمت های سازه اعمال ننماید. در واقع می توان درز انبساط را به فضایی اطلاق کرد که مواد و مصالح ساختمانی، انقباض و انبساط خود را در آن مکان جبران کرده بدون اینکه تنش و فشاری به بقیه سازه اعمال کنند.
تعیین محل درز انبساط به مسائل مختلفی بستگی دارد؛ به نحوی که هم نوع مصالح استفاده شده و هم اندازه و ابعاد سازه در تعیین محل درز انبساط تاثیر گذار خواهد بود. همچنین نوع ساختمان و سازه، تعداد طبقات، آب و هوای منطقه و نوع زمین محل احداث سازه در تعیین مکان و جانمایی درز انبساط و فاصله درزهای انبساط از یکدیگر بسیار موثر هستند. به طور کلی می توان گفت تمام سازه هایی که نسبت طول به عرض آن ها از یک به سه بیشتر باشد نیاز به درز انبساط دارند. همچنین در سازه هایی با ارتفاع بیش از 50 متر وجود درز انبساط ضروری است.

◊ درز انبساط بیشتر در چه سازه هایی کاربرد دارد؟

یکی از کاربردهای درز انبساط جلوگیری از انتقال فشار و تنش های ساختمان های قدیمی مجاور به ساختمان و سازه در حال احداث و جدید است. لازم به ذکر است که این مقوله در مورد سوله ها کمتر وجود دارد؛ به دلیل اینکه معمولا سوله ها به عنوان واحد های جداگانه و منفرد از یکدیگر ساخته و مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین در سوله ها درزهای انبساط فقط برای رفع مشکل تنش وارده به سازه به دلیل انبساط و انقباض حاصل از تفاوت دما توسط مصالح ساختمانی و البته فلزات استفاده شده در سازه سوله استفاده می شود. علاوه بر ساختمان ها و سازه هایی چون سوله ها استفاده از درز انبساط در سازه های بزرگ تر مانند پل ها و جاده ها نیز ضروری است. در هنگام اجرای درز انبساط در سازه ها باید به یک نکته اساسی توجه نمود و آن این است که درز انبساط را نباید با هیچ مصالح ساختمانی پوشش داد. ضمنا درز انبساط باید در تمام طول سازه ادامه پیدا کند و از قسمت های کناری خود به طور کامل جدا باشد. اما در مورد فونداسیون ها، درزهای انبساط تا روی پی سازه ادامه خواهند یافت.

 

◊ فیلر چیست و برای چه منظور در سوله استفاده می شود؟

پس از اجرای سازه نیاز به پر کردن درز انبساط است. چراکه درز انبساط را نمی توان همان گونه به صورت یک شکاف تو خالی در سازه رها نمود. لذا درز انبساط با مصالحی که انعطاف پذیری بالایی دارند و به نام فیلر معروف هستند پر می شود. بنابراین می توان گفت فیلر در دسته مصالح انعطاف پذیری قرار دارد که به منظور پر کردن فضای ایجاد شده توسط درز انبساط مورد استفاده قرار می گیرد. بدیهی است فاصله درز انبساط نباید با مصالح ساختمانی، ملات، سیمان و آجر و موارد اینچنینی پر شود؛ زیرا این مصالح موجب یکپارچه شدن درز انبساط و کل سازه شده و نتیجه مورد نظر از اجرای درز انبساط حاصل نخواهد شد. در سازه های فلزی مانند اکثر سوله ها که در محل های درز انبساط ستون و قطعات فلزی با یکدیگر برخورد دارند باید آن ها را به صورت موقت به هم متصل نمود و پس از استقرار کامل ساختمان آن ها را از یکدیگر کاملا جدا کرد تا سازه در محل انبساط و انقباض به طور کامل از دیگر قسمت مجاور خود جدا باشد. نکته مهم دیگری که در خصوص فیلرها باید به آن اشاره کرد این است که برخی از فیلرهای مورد استفاده برای پر کردن درزهای انبساط دارای مقاومت حرارتی بسیار بالایی بوده و در نتیجه مانعی برای انتشار آتش نیز به حساب می آیند. بنابراین می توان گفت که درزهای انبساط به شرطی که در مکان های مناسب طراحی شوند و با فیلرهای با کیفیت بالا پر شوند، بسیار پر فایده بوده و کمک شایانی در فرآیند ساخت سازه و بهره برداری از آن ایفا خواهند کرد.

◊ چرا عایق کاری درزهای انبساط اهمیت دارد؟

نکته مهم دیگر در خصوص درزهای انبساط عایق کاری آن ها است. به طوری که در صورت عدم عایق کاری و یا عایق کاری ضعیف در فصل زمستان و بارانی موجب نفوذ رطوبت به داخل سازه و ساختمان شده و ایجاد خرابی می نماید.  همچنین حشرات مزاحم می توانند از طریق درز انبساط وارد محیط سازه شوند و شکاف درز انبساط محل مناسبی برای رشد و تکثیر آن ها گردد. این مسئله زمانی بیشتر اهمیت پیدا می کند که سوله با کاربری خاصی مورد نیاز باشد که وجود حشرات در آن به یک معضل تبدیل گردد. مثلا چنانچه از سوله برای انبار میوه استفاده شود حضور حشرات در محل بسیار زیان بار خواهد بود.

 

◊ اصول کلی طراحی درزهای انبساط در سوله ها چیست؟

با توجه به مطالب ارائه شده در بالا می توان اصول طراحی درزهای انبساط را به شرح زیر خلاصه نمود: 

  • ▪ محل درزهای انبساط باید به طور کامل از بقیه قسمت های سازه جدا بوده و از هیچ مصالح ساختمانی در این قسمت استفاده نگردد.
  • ▪ درزها باید به طور کامل در ساختمان امتداد پیدا کنند تا به خوبی بتوانند در مقابل انبساط مقاومت نمایند.
  • ▪ موادی که برای پوشش خارجی این درزها استفاده می شود باید در مقابل عوامل بیرونی مانند رطوبت، فشار و حرارت، مقاومت بالایی داشته باشد.
  • ▪ قبل از طراحی درزهای انبساط باید عواملی مانند ابعاد سازه، ارتفاع آن، نوع بافت زمین، آب و هوای منطقه و دیگر عوامل مشابه مورد بررسی قرار گیرند.
  • ▪ در درزهای انبساط نباید از بتن استفاده گردد و برای پر کردن درزهای انبساط بهتر است از فیلرهای موجود برای این منظور استفاده شود.
  • ▪ اگر این درزها به خوبی عایق بندی نشوند موجب نشت رطوبت و ورود حشرات به داخل سازه خواهند شد.

پروفیل های درز انقطاع و انبساط به صورت پوشش هایی از جنس آلومینیوم در دسترس هستند که می توان با استفاده از آن ها روی درزها را پوشاند و ظاهر آن ها را آراسته کرد. همچنین این پروفیل ها دارای مقاومت بالایی در برابر سایش هستند که البته بیشتر برای کف سازه ها مورد استفاده قرار گرفته و با چسب هایی از جنس پلی یورتان در محل مورد نظر نصب می گردند.